«رحمت» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «رحمت» در غزلیات حافظ شیرازی
- کمر کوه کم است از کمر مور این جا
ناامید از در رحمت مشو ای باده پرست - گنج عزلت که طلسمات عجایب دارد
فتح آن در نظر رحمت درویشان است - سهو و خطای بنده گرش اعتبار نیست
معنی عفو و رحمت آمرزگار چیست - امروز که در دست توام مرحمتی کن
فردا که شوم خاک چه سود اشک ندامت - سحر چون خسرو خاور علم بر کوهساران زد
به دست مرحمت یارم در امیدواران زد - یا رب اندر دل آن خسرو شیرین انداز
که به رحمت گذری بر سر فرهاد کند - بر این جان پریشان رحمت آرید
که وقتی کاردانی کاملی بود - به وجه مرحمت ای ساکنان صدر جلال
ز روی حافظ و این آستانه یاد آرید - چو پیر سالک عشقت به می حواله کند
بنوش و منتظر رحمت خدا می باش - لطف الهی بکند کار خویش
مژده رحمت برساند سروش - می جست از سحاب امل رحمتی ولی
جز دیده اش معاینه بیرون نداد نم - هر چند غرق بحر گناهم ز صد جهت
تا آشنای عشق شدم ز اهل رحمتم - به رحمت سر زلف تو واثقم ور نه
کشش چو نبود از آن سو چه سود کوشیدن - بیا که دوش به مستی سروش عالم غیب
نوید داد که عام است فیض رحمت او - گرفته ساغر عشرت فرشته رحمت
ز جرعه بر رخ حور و پری گلاب زده - هر پاره از دل من و از غصه قصه ای
هر سطری از خصال تو و از رحمت آیتی - نمی کنم گله ای لیک ابر رحمت دوست
به کشته زار جگرتشنگان نداد نمی - سعدی شیرازی
- «رحمت» در غزلیات سعدی شیرازی
- هر که نداند سپاس نعمت امروز
حیف خورد بر نصیب رحمت فردا - بلا و زحمت امروز بر دل درویش
از آن خوشست که امید رحمت فرداست - رحمت نکند بر دل بیچاره فرهاد
آن کس که سخن گفتن شیرین نشنیدست - رنجور عشق دوست چنانم که هر که دید
رحمت کند مگر دل نامهربان دوست - از خدا آمده ای آیت رحمت بر خلق
وان کدام آیت لطفست که در شأن تو نیست - ای سرو خرامان گذری از در رحمت
وی ماه درافشان نظری از رافت - ای که رحمت می نیاید بر منت
آفرین بر جان و رحمت بر تنت - ای که سر تا پایت از گل خرمنست
رحمتی کن بر گدای خرمنت - باشد که خود به رحمت یاد آورند ما را
ور نه کدام قاصد پیغام ما گذارد - به دست رحمتم از خاک آستان بردار
که گر بیفکنیم کس به هیچ نستاند - اینان مگر ز رحمت محض آفریده اند
کآرام جان و انس دل و نور دیده اند - توانگرا در رحمت به روی درویشان
مبند و گر تو ببندی خدای بگشاید - هزار قرعه به نامت زدیم و بازنگشتی
ندانم آیت رحمت به طالع که برآید - به کشتن آمده بود آن که مدعی پنداشت
که رحمتی مگرش بر اسیر می آید - بوالعجب شوریده ام سهوم به رحمت درگذار
سهمگن درمانده ام جرمم به طاعت درپذیر - نه اگر همی نشینم نظری کند به رحمت
نه اگر همی گریزم دگری پناه دارم - رحمتی کن که به سر می گردم
شفقتی بر که به جان می سوزم - تو دردی نداری که دردت مباد
از آن رحمتت نیست بر درد من - خلق را بر ناله من رحمت آمد چند بار
خود نگویی چند نالد سعدی مسکین من - تو از هر در که بازآیی بدین خوبی و زیبایی
دری باشد که از رحمت به روی خلق بگشایی - ای از بهشت جزوی و از رحمت آیتی
حق را به روزگار تو با ما عنایتی - زهی آسایش و رحمت نظر را کش تو منظوری
زهی بخشایش و دولت پدر را کش تو فرزندی - دردمندی تمام خواهی کشت
یا به رحمت به کشته می نگری - دوستان معذور دارند از جوانمردی و رحمت
گر بنالد دردمندی یا بگرید بی قراری - آرزوی دل خلقی تو به شیرین سخنی
اثر رحمت حقی تو به نیک اخلاقی - چشم رضا و مرحمت بر همه باز می کنی
چون که به بخت ما رسد این همه ناز می کنی - خیلی نیازمندان بر راهت ایستاده
گر می کنی به رحمت در کشتگان نگاهی - خیام نیشابوری
- «رحمت» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «رحمت» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای رستخیز ناگهان وی رحمت بیمنتها
ای آتشی افروخته در بیشه اندیشهها - غرقست جانم بر درت در بوی مشك و عنبرت
ای صد هزاران مرحمت بر روی خوبت دایما - ای چشم جان را توتیا آخر كجا رفتی بیا
تا آب رحمت برزند از صحن آتشدان ما - مگر تو لوح محفوظی كه درس غیب از او گیرند
و یا گنجینه رحمت كز او پوشند خلعتها - چو زلف خود رسن سازد ز چههاشان براندازد
كشدشان در بر رحمت رهاندشان ز حیرتها - تویی دریا منم ماهی چنان دارم كه میخواهی
بكن رحمت بكن شاهی كه از تو ماندهام تنها - ایا شاهنشه قاهر چه قحط رحمتست آخر
دمی كه تو نهای حاضر گرفت آتش چنین بالا - قهرش همه رحمت شد زهرش همه شربت شد
ابرش شكرافشان شد تا باد چنین بادا - هم رحمت رحمانی هم مرهم و درمانی
درده تو طبیبانه آن دافع صفرا را - رو جوامردی كن و رحمت فشان
من به رحمت بس جوامردم تو را - مبر وظیفه رحمت كه در فنا افتم
فغان برآورم آن جا كه داد داد مرا - رحمت تو مهره دهد مار را
خانه دهد عقرب جراره را - گیرم كه من نگویم آخر نمیرسد
اندر مشام رحمت بوی دل كباب - گفتم خدایا رحمتی كرام گیرد ساعتی
نی خون كس را ریختهست نی مال كس را بستدهست - خارم ز تو گل گشته و اجزا همه كل گشته
هم اول ما رحمت هم آخر ما رحمت - كان جا نبود زخم همه رحمت و مهرست
لیكن پس در وهم تو ماننده فانهست - بزم سلطان است این جا هر كه سلطانی است نوش
خوان رحمت گسترید و ساقی اخوان شدست - ابر رحمت هر سحر گر میببارد آن ز تست
وین دل گریان من جز كودك گهواره نیست - نكند رحمت مطلق به بلا جان تو ویران
نكند والده ما را ز پی كینه حجامت - چون تجلی بود از رحمت حق موسی را
زان شكرریز لقا سینه سینا چه خوشست - ای نیكبخت اگر تو نجویی بجویدت
جویندهای كه رحمت وی را شمار نیست - راند مرا رحمتش آمد بخواند
جانب ما خوش نگریدن گرفت - غیرت تو گفت برو راه نیست
رحمت تو گفت بیا هست هست - آمد شرابی رایگان زان رحمت ای همسایگان
وان ساقیان چون دایگان شیرین و مشفق بر ولد - رحمت اوست كب و گل طالب دل همیشود
جذبه اوست كز بشر صوم و صلات میرسد - در زیر درخت او میناز به بخت او
تا جان پر از رحمت تا حشر بیاساید - ای شب به سحر برده در یارب و یارب تو
آن یارب و یارب را رحمت بشنید آمد - از رحمت شمس دین تبریز
هر سینه جدا جدا چه دارد - سالوس و حیل كنار گیرد
چون رحمت بیكنار باشد - هر چه ناسوتی ز ظلمت راهها را بسته بود
نور لاهوتی ز رحمت بستهها را میگشاد - موج دریاهای رحمت از دلش در جوش شد
هم نظر میكرد هر سو هم عنان را میكشید - چو نظر كنی به بالا سوی آسمان اعلا
دو هزار در ز رحمت ز بهشت باز گردد - شحنه عشق چو افشرد كسی را شب تار
ماهت اندر بر سیمینش به رحمت بفشرد - مردگان چمن از دعوت حق زنده شدند
كفرهاشان همه از رحمت حق ایمان شد - بی قراریش گشاید در رحمت آخر
بر در و سقف همیكوب پر اینست كلید - رحمتش نامه فرستاد كه این جا بازآ
كه در آن تنگ قفص جان تو بسیار طپید - با این همه فراغت گر بحر را به ماهی
میلی بود به رحمت فضل كبیر باشد - ز افیون شربت او سرمست خفت بدعت
ز استون رحمت او دولت منعش آمد - چون كعبه كه رود به در خانه ولی
این رحمت خدای به ارحام میرود - وان جمله چشمها شده حیران چشم تو
كه صد هزار رحمت بر چشمهات باد - آمد بهار خرم و رحمت نثار شد
سوسن چو ذوالفقار علی آبدار شد - گر چه ز رب العباد هر نفسی رحمتست
كی بود آن دم كه رب ماند و فانی عباد - محنت ایوب را فاقه یعقوب را
چاره دیگر نبود رحمت رحمان رسید - پس سبقت رحمتی در غضبی شد پدید
زهر بدان كس دهند كوست معود به قند - هزار رحمت دیگر نثار آن عاشق
كه او به دام هوای چو تو شهی افتاد - هزار رحمت دیگر نثار آن عاشق
كه او به دام هوای چو تو شهی افتاد - رحمتش آه عاشقان بشنید
آهشان را بس اعتبار نهاد - در تبریزست تو را دام دل
رحمت پیوسته در آن دام داد - رقص شما هر دو كلید بقاست
رحمت بسیار بر این رقص باد - از آدمی ادراك و نظر باشد مقصود
كای رحمت پیوسته به ادراك و نظر بر - اگر یك ذره رحمت هست بر من
مكن تأخیر تا هنگام دیگر - زانك آن سو در نوازش رحمتی جوشیده است
شمس تبریزیش گویم یا جمال كردگار - بلك دریاییست عشق و موج رحمت میزند
ابر بفرستد به دوران و به نزدیكان گهر - رحمتی كن تو بر آن مرغ كه در دام افتاد
كه ندارد چو تو شاهنشه بیچون دگر - شربت رحمت تو بر همگان گردانست
تو مرا تشنه و مستسقی و بیمار مگیر - ای گنج مغفرت را وی بحر مرحمت را
من غیر درگهت را شانی و چیز دیگر - معدن صبرست تن معدن شكر است دل
معدن خندهست شش معدن رحمت جگر - تو آن كسی كه همه مجرمان عالم را
به بحر رحمت غوطی دهی كنی مغفور - چو سرمهاش به من آری هزار رحمت نو
به جانت بادا تا قرنهای نامحصور - مادر اگر چه كه همه رحمتست
رحمت حق بین تو ز قهر پدر - گفت كریمی سوی بر ما گذشت
كرد در این خانه به رحمت نظر - بگذار كه میچرد ضعیفی
در روضه رحمتت محرر - تراشیدی ز رحمت نردبانی
كه عزم كوچ بالا داری امروز - رویش خوش و مویش خوش وان طره جعدینش
صد رحمت هر ساعت بر جانش و بر دینش - شب چیست نقاب روی مقصود
كای رحمت و آفرین بر آن روش - گر چه جان را نبود قوت این گستاخی
آنك جان از مدد رحمت جانان كشدش - چون تو ز ره بمانی جانی روانه گردد
وانگه چه رحمت آید از جان و از روانش - غفلت هر دلبری از رخ خود رحمتست
ور نه ببستی نقاب بر رخ مشهور خویش - بنده عیب ناك را بمران
رحمت خویش را از او بمپوش - گفت اگر غرقه سركا شوم
كی هلدم رحمت بالا ترش - ای رحمت و پادشاهی تو
بربوده دل و قرار عاشق - به گوش دل پنهانی بگفت رحمت كل
كه هر چه خواهی میكن ولی ز ما مسكل - رحمت حق آب بود جز كه به پستی نرود
خاكی و مرحوم شوم تا بر رحمان برسم - به لخت این دل پاره مگر رحمت شد آواره
مرا فریاد رس آخر كه در دریای آفاتم - یقین شد كه جماعت رحمت آمد
جماعت را به جان من چاكرستم - فراموشم مكن یا رب ز رحمت
اگر غیر تو را من یاد كردم - جز رحمت او نبایدم نقل
جز باده كه او دهد نخواهم - آفتاب رحمتش در خاك ما درتافتهست
ذرههای خاك خود را پیش او رقصان كنیم - چون گشاید لعل را او تا نثار در كند
گو كه در خورشید از رحمت دری را یافتم - در فروبند و ز رحمت در پنهان بگشا
چاره رطل گران كن كه همه می زدهایم - سر ببندم بنهم سر كه من از دست شدم
رحمتش را به مرض یا خفقان بفریبم - همچو فرزند كه اندر بر مادر میرد
در بر رحمت و بخشایش رحمان میرم - چند خسپیم صبوح است صلا برخیزیم
آب رحمت بستانیم و بر آتش ریزیم - بر بنده ناگهانی كردی نثار رحمت
جز لطف بیحد تو آن را سبب ندیدم - این موج رحمت است و عدو چون كف و خس است
ما ترك موج دل پی هر خس نمیكنیم - شرابخانه عالم شدهست سینه من
هزار رحمت بر سینه جوامردم - رحمتی آر و پادشاهی كن
كاین فراق تو بر نمیتابم - عاشق روی جان فزای توییم
رحمتی كن كه در هوای توییم - گر نكنی بر دل من رحمتی
وای دلم وای دلم وا دلم - هر جا تویی جنت بود جنت بود هر جا روی رحمت بود رحمت بود
چون سایهها در چاشتگه فتح و ظفر پیشت دود پیشت دود - خاصه كنون از جوش او زان جوش بیروپوش او
رحمت چو جیحون می رود در قلزم اسرار من - در قهر او صد مرحمت در بخل او صد مكرمت
در جهل او صد معرفت در خامشی گویا چو ظن - تا نوبهار رحمتت درتافت اندر باغ جان
یا خار در گل یاوه شد یا جمله گل شد خار من - سیر نمیشوم ز تو نیست جز این گناه من
سیر مشو ز رحمتم ای دو جهان پناه من - هر كی ز روی مرحمت از قد من بپرسدت
ابروی خویش عرضه ده گشته دوتا كه همچنین - یا رب اگر رسیدمی شهر خود و بدیدمی
رحمت شهریار من وان همه شهر یار من - گر چه كثیف منزلم شد وطن تو این دلم
رحمت ممنی بود میل و محبت وطن - حرمت كن و حرمت بین نعمت ده و نعمت بین
رحمت كن و رحمت بینهاده چه به درویشان - ای كوی شما جنت وی خوی شما رحمت
خاصه كه در این ساعت هاده چه به درویشان - بیامیز اندكی ای كان رحمت
كه تا گردد رخ زرد تو رنگین - بسی گشتی در این گرداب گردان
به سوی جوی رحمت رو بگردان - هر كه را جست او به رحمت وارهید از جست و جو
هر كه را گفت آن مایی وارهید از ما و من - یا روان كن آب رحمت آتش غم را بكش
یا خلاصم ده چو عیسی از جهان آتشین - ای چراغ آسمان و رحمت حق بر زمین
ناله من گوش دار و درد حال من ببین - از میان صد بلا من سوی تو بگریختم
دست رحمت بر سرم نه یا بجنبان آستین - قدحی به دست برنه به كف شكرلبان ده
بنشان به آب رحمت به كرم غبار مستان - چشم دل داند چه دید از كحل او
نور و رحمت تا به هفتم آسمان - گفتی كمر به خدمت بربند تو به حرمت
بگشا دو دست رحمت بر گرد من كمر كن - من غرق ملك و نعمت سرمست لطف و رحمت
اندر كنار بختم و آن خوش كنار با من - این در رحمت كه گشادی مبند
ای در تو قبله هر ممتحن - این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جان من
صد رحمت و صد آفرین بر دست و بر بازوی او - زو قالبت پیوسته شد پیوسته گردد حالتت
ای رغبت پیوندها از رحمت پیوست او - اگر دوریم رحمت شو وگر عوریم خلعت شو
وگر ضعفیم صحت شو وگر دردیم درمان شو - از بهر ثواب و رحمت حق
ای عارف حق گزار برگو - لیك تو آب حیاتی همه خلقان ماهی
از كمال كرم و رحمت و احسان تو مرو - هابده چیزی به درویشان خویش
ای همیشه لطف و رحمت خوی تو - در دست فضل و رحمت تو یارم و عصا
ماری شوم چو افكندم اصطفای تو - اگر چو چنگ بزارم از او شكایت نیست
كه همچو چنگم من بر كنار رحمت او - كف تو كف تو كف رحمت تو
لب تو لب تو لب شكر تو - این لطف و رحمت را نگر وین بخت و دولت را نگر
در چاره بداختران با روی چون ماه آمده - ای صورت روحانی وی رحمت ربانی
بر ممن و بر كافر از مات سلام الله - خدایا رحمت خود را به من ده
دریدی پیرهن تو پیرهن ده - پیش شمس الدین تبریزی برو كز رحمتش
مردگان كهنه بینی عاشق و مجنون شده - در آتش خشم پدر صد آب رحمت مینهی
و اندر دل آب منی صد گونه آذر ساختی - یا مستحق مرحمت یابد مقام و مرتبت
برخواند اندر مكتبت از لوح محفوظ آیتی - رحمت به پستی میرسد اكسیر هستی میرسد
سلطان مستی میرسد با لشكر جرارهای - مهدی و مهتدی تویی رحمت ایزدی تویی
روی زمین گرفتهای داد زمانه دادهای - جمله ملوك راه دین جمله ملایك امین
سجده كنان كه ای صنم بهر خدای رحمتی - نفس خسیس حرص خو عاشق مال و گفت و گو
یافت به گنج رحمتت از دو جهان فراغتی - دیده همچو ابر من اشك روان نباردی
گر تو ز ابر مرحمت بر سر من بباریی - لطف و عطا و رحمتت طبل وصال میزند
گر نكند وصال تو بار دگر بهانهای - زمان رقت و رحمت بنالید از برای او
شما یاران دلدارید گرییدش ز دلداری - بود كاین نالهها درهم شود آن درد را مرهم
درآرد آن پری رو را ز رحمت در كم آزاری - فضیحت شد كژی لیكن به زودی دامن لطفش
بر او هم رحمتی كرد و بپوشیدش به ستاری - چو این را فهم كردی تو سجودی بر سوی تبریز
كه تا او را بیابد جان ز رحمتهای یزدانی - دامی كه در او عنقا بیپر شود و بیپا
بیرحمت او صعوه زین دام كجا خستی - ماییم در این خلوت غرقه شده در رحمت
دستی صنما دستی میزن كه از این دستی - تو نپسندی ز داد و رحمت خویش
كه بستان را كنی زندان نخسبی - وگر لب را به رحمت برگشایی
مفرح سوی بیماران فرستی - نشان رحمت و توقیع دولت
هم این جا و هم آن جا این عروسی - چه حیران و چه دشمن كام گشتم
تو رحمت كن خدایا ای افندی - همیترسم كه تا آن رحمت آید
نماند بنده برجا ای افندی - تو كان لعل و جان كهربایی
به رحمت برگ كاهی را ربودی - چه باشد ای جمالت ساقی جان
خماری را به رحمت سر بخاری - ز خوبی روی مه را خیره كردی
به رحمت خود چنانتر از چنانی - بسی گشتی در این گرداب گردان
به سوی جوی رحمت رو بگردان - ای از تو خجل هزار رحمت
آن دم كه چو تیغ پر ز كینی - ای خدایی كه مفرح بخش رنجوران تویی
در میان لطف و رحمت همچو جان پنهان تویی - روز تا شب ما چنین بر همدگر رحمت كنیم
شب همه رحمت رود سوی تو چون رحمان تویی - میگزیدی صادقان را تا چو رحمت مست شد
از گزافه بر سزا و ناسزا میریختی - ای كه آن رحمت نمودی از پی چندین فراق
مینگنجم زین طرب در هیچ جا شاد آمدی - چون نگه كردم چه دیدم آفت جان و دلی
ای مسلمانان ز رحمت یاریی یارانهای - خنك آن دم كه به رحمت سر عشاق بخاری
خنك آن دم كه برآید ز خزان باد بهاری - ز پس مرگ برون پر خبر رحمت من بر
كه نگویند چو رفتی به عدم بازنیایی - همه همخوابه رحمت همه پرورده نعمت
همه شه زاده دولت شده در لبس گدایی - همه همخوابه رحمت همه پرورده نعمت
همه شه زاده دولت شده در دلق گدایی - آهوان را ز دمت خون جگر مشك شدهست
رحمت است آنك تو بر خون جگر میخندی - بر امید كرم و رحمت بخشایش تو
از ره دور به سر آمده دانشمندی - از كمال رحمت و شاهنشهی
گنج آید جانب ویران بلی - سرو رحمت چون خرامان شد به باغ
یابد ابلیس لعین ایمان بلی - بر عاشقت ز صد سو از خلق زخم آید
از لطف و رحمت خود پیشش سپر كشیدی - چشم ببند و بكن بار دگر رحمتی
بشكن سوگند را گر به خدا خوردهای - لابه كند گل رحمت حق را
بر ما دی را برنگماری - تو فضل و رحمت حقی كه هر كه در تو گریخت
قبول می كنیش با كژی و با خامی - اگر تو مینروی آن كرم تو را بكشد
چنین كند كرم و رحمت سلاطینی - به بر و بحر فتادست ولوله شادی
كه بحر رحمت پوشید قالب بشری - جمال خویش چو بنمودشان ز رحمت خود
كه اندك اندك گستاخ كردشان هادی - من مست نعمت تو دانم ز رحمت تو
كز من به هر گنهی دل را تو برنكنی - چو بر روی من دید آثار مجنون
ز رحمت بیامد بر من نهانی - شمس تبریز رحمت صرفی
ز آن كه سر صفات رحمانی - رحمتكم محیطة، رافتكم بسیطة
سادتنا، تقبلو توبة كل عابد - «رحمت» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از بسکه دل تو دام حیلت افراخت
خود را و ترا ز چشم رحمت انداخت - آنرا که ز عشق دوست بیداد رسد
از رحمت و فضل اوش امداد رسد - ای آنکه تو جان آسمانی و زمین
جز رحمت و جز راحت جانت مرساد - از رحمت ایزدی کلیدی باید
تا قفل چنین واقعه را بگشاید - ای زهرهی عیش کف رحمت بگشای
کاین مطرب و کف و دف ز کار افتادند - نشنیدستی که آه دلسوختگان
بر حضرت رحمت گذرها دارد - زاده است مرا مادر عشق از اول
صد رحمت و آفرین بر آن مادر باد - لب میگزدش عقل که گستاخ مرو
گرچه در رحمت است زحمت ببریم - من بندهی تو بندهی تو بندهی تو
من بندهی آن رحمت خندیدهی تو - آن رحمت را کجا فراموش کنم
کز گنج فراموش بیادم دادی - ای چون علم سپید در صحرائی
ای رحمت در رسیده از بالائی - بیخود باشی هزار رحمت بینی
با خود باشی هزار زحمت بینی